سبد خرید ٠
منو

سنگ زیرکن

زیر کن Zircon

زیر کن در زمانهای بسیار قدیم شناسایی شده و به دلیل خواص اپتیکی بسیار جالب آن مانند قدرت زیاد شکست و پراکنندگی نور و درخشش فوقالعاده و داشتن حالتی شعله ور و "آتش" مانند (Fire) مورد توجه فراوان بوده است . نام زیرکن ممکن است واژه ی فارسی "زرگون" به دلیل رنگ طلائی آن ناشی شده باشد.

زیرکن در بازار نگین های جواهر امروزه چندان طالب ندارد . اما برای زیرکن های با کیفیت خوب  و بهبود یافته توسط حرارت ، که آبی رنگ هستند بازار محدودی وجود دارد ، به شرطی که کیفیت مرغوب و تراش خوب داشته باشند. زیرکن قرمز مورد علاقه کلکسیونرهاست اما سایر رنگ ها همانند قهوه ای، زرد و سبز چندان خواهانی ندارند.

کریستال زیرکن یکی از سنگین ترین بلور های جواهر است زیرکن وزنی بالاتر از سایر نگین های جواهر هم اندازه خود دارد . بلور های زیرکن طبیعی در اصل به شکل توده ای قهوه ای ، زرد، سبز قوی و قرمز درخشان یافت می شود. اما زیرکن حرارت داده شده یا فرآوری شده را می توان به رنگ های مختلف بیرنگ ، سفید ، قرمز ، آبی ، بنفش یا قرمز درخشان مشاهده نمود.

زیرکن را می توان به اشکال مختلف بیضی، مدور ، چهارگوش تراش صفحه دار داد. نگین هامعمولا از یک تا 5 قیراط وزن دارند ولی نگین هایی باوزن 25 قیراط نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. نگین های زیرکن با کیفیت مناسب همیشه شفاف هستند. هرگونه ناخالصی و نقص در نگین ارزش آن را به شدت کاهش می دهد . به دلیل پائین بودن سطح تقاضا در بازار جواهرات برای زیرکن امروزه این سنگ بیشتر مورد توجه کلکسیونرهاستو قیمت نوع پاک با کیفیت مناسب آن می تواند از 1 دلار در قیراط ( با کیفیت قابل قبول ) تا 25 دلار ( برای کیفیت عالی ) متغیر باشد .

رنگ و شفافیت مهم ترین فاکتور ها در ارزیابی زیر کن هستند. زیبا ترین و گرانبهاترین زیرکن به رنگ قرمز سیر نادر است . و بعد از آن به ترتیب آبی سیر پاک و آبی آسمانی ، بی رنگ ، نارنجی ، قهوه ای و زرد دارای ارزشی پایین تر هستند.نوع مرغوب این سنگ درخشش بسیار خوب داشته و صفحات آن فاقد فرسودگی می باشند . واژه زیرکن یا زیرکن آبی اکثرا تداعی کننده تصویر برلیان است ، احتمالا به این دلیل که از قرن نوزدهم زیرکن بی رنگ یا سفید شبه برلیانی بود که در آن زمان با قیمتی ارزان تر از برلیان تهیه می شد.

زیرکن یکی از درخشان ترین نگین های جواهر است که فقط از نظر برلیانسی از برلیان پائین تراست. برلیانسی و قدرت پراکندگی بالای نور کیفیت متمایز کننده نگین های زیرکن است و واژه ی زیرکن تصور می شود از تلفیق کلمه "زر" به معنی طلا و "گون" به معنی رنگ است . در قرن چهاردهم نگین صفحه دار زیرکن به عنوان الماس، و زیرکن بی رنگ سریلانکا به عنوان Natural Diamond عرضه می شده .

مناطق چانتابوری در تایلند ، Pailin در کامبوج و قسمت های جنوبی ویتنام ، نزدیک مرز کامبوج ، منابع اصلی استخراج سنگ خام زیرکن وبازار فروش آن هستند . مناطق دیگر : سریلانکا،  میانمار، استرالیا ، نیوانگلند ، فرانسه و غیره می باشند.

زیر کن را می توان با فرآوری حرارتی به رنگ های بی رنگ و آبی تغییرداد. در دهه1920 نگین جواهری از زیر کن آبی در بازار جواهرات عرضه شد با برلیانسی فوق العاده ، که تحقیقات بعدی روشن ساخت که در یک معدن بزرگ زیرکن قهوه ای نه چندان زیبا سرمایه گذاران محلی آزمایشاتی با هدف بهبودی رنگ نیز انجام دادند و با استفاده از حرارت در محیطی بدون اکسیژن این سنگ جواهر قهوه ای را به سنگی با رنگ آبی درخشان و زیبا تبدیل نمودند. افشای فراوری حرارتی موجب شد که بازار این جواهر لطمه دیده و فروش آن متوقف گردد. بلور های زیرکن فرآوری نشده خوش رنگ بسیار کمیاب هستند . زیرکن فرآوری حرارتی شده در طی زمان ممکن است رنگ خود را از دست بدهد.

انواع زیرکن عبارتند از :

هیاسینت ، که رنگ زرد ، نارنجی قهوه ای یا قهوه ای مایل به قرمز دارد .Jargon یا Jargoon که به نوع زرد روشن یا خاکستری روشن اطلاق می شود. استارلاویت ، نوعی زیرکن آبی رنگ است.

Matara Diamond یا Matarua Matara به زیرکن بی رنگ مشابه الماس گفته می شود.

قدیمی ترین زیرکن قطعه بسیار کوچکی است که در غرب استرالیا یافت شده . تحقیقات نشان داده که زیرکن قدیمی ترین کانی شناخته شده است و قدمت آن به 4/404 میلیارد سال قبل می رسد . اگر به یاد بیاوریم که کره زمین خود حداکثر 150میلیون سال قبل از آن به وجود آمده متوجه این سن بسیار استثنائی خواهیم شد .  البته نمونه قدیمی تر در یک سنگ آسمانی در کشور شیلی یافت شده . این قدیمی ترین ماده ای است که دانشمندان  مورد پژوهش قرارداده اند. این زیر کن حداقل 4/6 میلیارد سال قبل در آن دیسک چرخنده متشکل از غبار و سنگ در منظومه که بعد ها تبدیل به کرات شدند ، به وجود آمده بود . اندازه گیری این قدمت خارق العاده بدی صورت بود که اورانیوم موجود در شبکه مولکولی زیرکن طی زمان شروع به تشعشع رادیو اکتیویته و تجزیه به سرب می نماید ، محققان توانسته اند با محاسبه مقدار نسبی هردو عنصر قدمت سنگ را تعیین کنند . زیر کن یک کانی بادوام است ولی کانی های دیگر تحت فشار و حرارت فوق العاده حاصل از حرکت قاره ها ، تشکیل کوه و برخورد ویرانگر سنگ های بزرگ آسمانی ذوب شده و مجددا متبلور می شوند ، و بدین گونه تمام خصوصیات اولیه آن ها ازبین می رود .

امروزه زیرکن طبیعی چندان مورد توجه نیست زیرا ماده سنتز شده کیوبیک زیر کنیا (Cubic Zirconia) که در لابراتور به عنوان شبه برلیان سنتز می شود بسیار فراوان تر یافت می شود و بسیاری اصولا فراموش کرده اند که یک کانی طبیعی به نام زیرکن هم وجود دارد!

بلور های زیرکن بسیار شکننده و ترد بوده و در مقابل فشار و ضربه به راحتی خرد می شوند، گوشه های نگین تراشیده شده از این کانی بسیار آسیب پذیر است و بایستی موقع حمل هر نگین را به صورت مجزا بسته بندی نمود. بلور های زیرکن با وزن مخصوص بالا و درخشش عالی (High Zircon) می گویند( در مقایسه با زیرکن معمولی با درخششی نه چندان بالا ). خاصیت منهدم کننده تشعشعات رادیو اکتیو عناصری مانند توریوم، هفنیوم ،اورانیوم بر روی شبکه کریستالی زیرکن تغییرات زیادی در خواص فیزیکی این کانی به وجود می اورد که موجب می گردد بلور های زیرکن  حالت شفافیت خود را ازدست بدهد و به مرور زمان مات و کدر شود . اینگونه کانی هائی که در نتیجه تشعشعات  رادیواکتیو ساختار کریستالی خود را از دست می دهند و به تدریج آمورف می شوند متامیکت (Metamict) می نامند.

* راهنمایی خرید زیرکن : این سنگ امروزه طرفداران زیادی ندارد ، گرچه برای زیرکن کیفیت خوب فرآوری حرارتی شده آبی رنگ  بازاری محدود وجود دارد ، اما نگین باید پاک بوده و تراشی خوب داشته باشد . زیرکن قرمز باته رنگ خوب ، سنگ مطلوب کلکسیونر هاست اما رنگ های قهوه ای  زرد ، سبز چندان طرفدار ندارند.

هیاسینت (Hyacinth): نوعی زیرکن است که به رنگ های زرد یا قرمز مایل به قهوه ای دیده می شود.

استارولیت (Staurolite): نیز نوعی زیرکن است به رنگ آبی روشن ( رنگ به کمک حرارت اصلاح می شود ) .

محل های یافت عمده زیرکن اکثرا در سنگ های رسوبی و در کشور های کامبوج ، برمه ، تایلند ، سریلانکا ، استرالیا ، جمهوری مالاگاسی ، تانزانیا ، ویتنام و فرانسه می باشند.

در طبیعت ، بلور های زیرکن به رنگ های خاکستری مایل به قهوه ای و یا قرمز مایل به قهوه ای  به وفور یافت می شوند ولی کریستال های بی رنگ بسیار کمیابند. در کشور های جنوب قاره آسیا، انواع قهوه ای رنگ زیرکن تحت حرارت زیاد حدود 800 الی 1000 درجه سانتی گراد ، به زیرکن بیرنگ یا آبی رنگ تبدیل می شوند. رنگ های به وجود آمده الزاما ثابت نیستند و مخصوصا در مقابل اشعه ماوراء بنفش یا نور آفتاب به تدریج تغغیر می یابند . بلور های زیرکن بیرنگ را تراش برلیان می دهند و بلور های رنگین را اغلب با تراش زمرد گونه می تراشند . انواع نگین های مصنوعی زیرکن کمیاب و از لحاظ علمی بسیار مورد توجه است .

نوعی زیرکن بیرنگ گاهی به اسم برلیان ماتارا (Matara Diamond) به بازار عرضه شده است . کریستال های زیرکن از هر رنگی به غیر از انواع سبز آن دارای شکست دوگانه قوی نور می باشند و به این وسیله می توان آنها را به آسانی تشخیص داد . زیرکن ممکن است با آکوآمارین ، کاسیتریت ، کریزوبریل ، هسونیت ، یاقوت کبود ، سینهالیت ، اسپینل مصنوعی ، اسفن ، توپاز ، تورمالین و ایدو کراز اشتباه شود.

کانی های زیرکن به آسانی شکسته می شود و منشور های کوتاه تتراگونال به وجود می آورد . سیلیکات زیرکنیوم ترکیبی از ساختار مونوکلینیک زیرکنیا و اکسید سیلیس آمورف می باشد ، و بدین جهت به سه نوع یا گروه مختلف تقسیم می شود . این سه گروه را انواعی با مشخصات عالی (High) ، مشخصات متوسط (Medium) و مشخصات پست (Low) می نامند.

نوع عالی (High) زیرکن بیرنگ ، آبی و یا نارنجی مایل به قهوه ای می باشد. ضریب شکست نور این نوع 1/984 _ 1/925 است و در سیستم تتراگونال متبلور می شود ، با وزن مخصوص 4/70 گرم بر سانتیمتر مکعب .

نوع متوسط (Medium) دارای ویژگی هایی قدری پائین تر از نوع اول است ، با ضریب شکست نور  1/91_ 1/83 و وزن مخصوص مابین 4/10 _ 4/08

یاحداکثر 4/55 رنگ در این گروه اغلب قرمز تیره  و مخصوصا قهوه ای مایل به سبز است .

نوع پست (Low)معمولا در زمینه ی سبز ولی گاهی نیز به رنگ های قهوه ای ونارنجی یافت می شوند ، با ضریب شکست نور 1/810 تا 1/815 و وزن مخصوص حدود 4/00 ، سختی نسبی این گروه نیز کمتر است .




  • وضعیت
  • جدیدترین
  • پربازدیدترین
  • پرفروشترین
  • ارزانترین
  • گرانترین
ثبت سفارش
تعداد
عنوان